Malaria
Wat is malaria?
Malaria is een infectieziekte die voorkomt in de tropen en subtropen. Malaria wordt veroorzaakt door de malariaparasieten die door een muggenbeet in het lichaam komen. Deze muggen zijn voornamelijk actief tussen zonsondergang en opkomst. Bij malaria treden ziekteverschijnselen op, zoals koude rillingen, gevolgd door hoge koorts. Veelal worden deze verschijnselen voorafgegaan door een “grieperig” gevoel. Deze verschijnselen treden pas 7-10 dagen na een muggenbeet op.
Anopheles mosquito.
Hoe voorkomt u malaria?
Om te voorkomen dat u malaria krijgt, moet u zich beschermen tegen muggenbeten. Draag een lange broek, lange mouwen, schoenen en sokken; sluit deuren en ramen voor zonsondergang of plaats horren; gebruik muggenwerende middelen op de onbedekte huid waarin DEET (diethyltoluamide) verwerkt is (zit bijvoorbeeld in Autan stick); houd de slaapkamer muggenvrij; slaap onder een klamboe.
Anti-malaria middelen gebruiken
U kunt zich door regelmatig slikken van anti-malariatabletten beschermen tegen malaria. Dit geeft echter geen 100% bescherming. Er zijn verschillende soorten anti-malariatabletten. De arts of verpleegkundige van het tropenvaccinatiecentrum kan u, aan de hand van de laatste gegevens, vertellen welke anti-malariatabletten u moet innemen en hoe. De anti-malariatabletten zijn op recept verkrijgbaar bij de apotheek. (Bij braken en diarree dient u de tabletten te blijven innemen. Wanneer u vermoedt dat de ingenomen tabletten, binnen 4 uur na inname, zijn uitgebraakt kunt u zonder bezwaar een nieuwe dosis innemen.)
Hoe dient u te handelen bij een malaria-aanval?
Ook wanneer u trouw de anti-malariatabletten slikt, moet u er op bedacht zijn dat u toch malaria kunt krijgen tijdens verblijf in de tropen: de anti-malariatabletten gewoon blijven slikken; laat bij koorts of een “grieperig” gevoel uw bloed op malariaparasieten onderzoeken door arts/ziekenhuis, zodat de juiste diagnose gesteld kan worden en de juiste behandeling kan volgen; indien u na twee dagen nog geen arts hebt kunnen bereiken en de koorts of het “grieperig” gevoel nog steeds aanhoudt, dient u een noodbehandeling te nemen volgens voorschrift (indien meegekregen); het is raadzaam om na een noodbehandeling naar een arts te blijven zoeken en deze alsnog te raadplegen.
Na terugkeer in Nederland of België
Eenmaal terug van uw verblijf in Namibië is de kans op het krijgen van een malaria aanval nog steeds aanwezig. Deze kan na enige weken of maanden, maar ook jaren, na terugkeer uit het malariagebied optreden. Wanneer u binnen 2 maanden na terugkeer een “grieperig” gevoel met koorts en koude rillingen krijgt, moet u direct uw huisarts waarschuwen. Vermeldt daarbij dat u in een malariagebied geweest bent. Indien u later dan 2 maanden deze verschijnselen krijgt, kunt u rustig even afwachten of de koorts verdwijnt.
Zwangerschap en malaria
Als je zwanger bent, ga je natuurlijk niet op vakantie naar een gebied waar malaria heerst!
Waarschuwing
Onderschat het risico van malaria niet. Houdt u zich dus vooral goed aan de maatregelen om u te beschermen tegen muggensteken en het innemen van anti-malariatabletten. Jaarlijks sterven er in West-Europa nog mensen aan malaria, omdat zij onzorgvuldig of soms helemaal geen anti-malariatabletten hebben ingenomen.
Reizigersdiarree
Inleiding
Ongeveer 30-80% van de reizigers naar de (sub)tropen krijgt binnen 14 dagen na aankomst last van diarree. Diarree kenmerkt zich door het meer dan 3 maal per dag produceren van ongevormde of waterige ontlasting. Soms gaat dit vergezeld met buikkrampen, gebrek aan eetlust, misselijkheid, braken en soms ook temperatuurverhoging. De problemen duren over het algemeen niet langer dan een paar dagen en gaan vanzelf over. In ernstiger gevallen duurt het wat langer.
Oorzaak
Het is een populaire gedachte dat diarree veroorzaakt wordt door “gekruide spijzen” en drank, oftewel de verandering van voedingsgewoontes en leefgedrag. Het is waarschijnlijker dat de darmstoornis veroorzaakt wordt door: gifstoffen producerende bacteriën, welke zich in het voedsel kunnen bevinden. Deze gifstoffen worden niet altijd door koken vernietigd en ze zitten bij voorkeur in voedsel dat na de bereiding al enige tijd heeft gestaan; vrij onschuldige bacteriën die in het water of voedsel zitten, waartegen de plaatselijke bevolking al lang afweerstoffen heeft opgebouwd. In principe is diarree een nuttige reactie van het lichaam: de stoffen die darmen zo vlug mogelijk kwijt willen, worden in versneld tempo uitgescheiden. Stopmiddelen werken dit tegen en kunnen daarom de genezing vertragen.
Preventie
Belangrijk:”Wees voorzichtig met wat je eet of drinkt”. Ook het zeer strikt naleven van preventieve maatregelen biedt geen volledige garantie. Vermijd het nuttigen van onvoldoende gekookt- of rauw voedsel (ook schelpdieren en rauwe melk), ongeschild fruit en koude salades. Gebruik zoveel mogelijk betrouwbaar water (mineraalwater of gekookt water), vermijd ijsblokjes. Als doorkoken van water niet mogelijk is, desinfecteer dan het water met bijvoorbeeld Hadex- chloordruppels (verkrijgbaar bij de apotheek).
Behandeling
Ter compensatie van het vochtverlies is het erg belangrijk om véél te drinken, bijvoorbeeld slappe thee met suiker of bouillon. Bij kleine kinderen of in het geval van ernstige diarree wordt geadviseerd ORS (Oral Rehydration Salts) te gebruiken. Vermijd koffie, melk, sinaasappelsap, priklimonade en alcohol. Vasten is niet nodig. Als de symptomen het toelaten mag je eten, maar begin wel met zachte voeding, zoals droog beschuit, toast of cracker, banaan, geraspte appel, magere yoghurt of gekookte rijst. De darmen worden hier enigszins door ontzien.
Van niet-specifieke middelen als geactiveerde kool (Norit) is de effectiviteit bij reizigersdiarree nooit aangetoond. Het gebruik van een echt stopmiddel als Loperamide HCL (Imodium, Diacure) wordt niet aangeraden, maar kan met name van nut zijn als men op reis moet met diarree. De darmactiviteit wordt hiermee vertraagd. Als er sprake is van een echte darminfectie (gepaard gaande met koorts of bloed in de ontlasting) moet dit middel absoluut niet gebruikt worden. In deze gevallen moet een arts geraadpleegd worden. Doe dit ook als de diarree langer dan 5 dagen aanhoudt of zeer hevig is.
Het gebruik van ORS
Het gevaar van ernstige diarree, vooral bij kinderen, is uitdroging. Bij diarree gaan veel zouten verloren. ORS bevat alle essentiële zouten ter vervanging van dit verlies. ORS is te koop als poeder en moet opgelost worden in een bepaalde hoeveelheid drinkwater (dit verschilt per merk). Voor kinderen tot 2 jaar zijn er speciale zakjes poeder te koop met een aangepaste samenstelling. In geval van nood kan je zelf iets soortgelijks maken door 40 gram suiker (8 klontjes) en 3 ½ gram zout (1 theelepeltje) op te lossen in 1 liter gekookt water. Drink ongeveer 200 ml ORS per toiletbezoek. Zo blijf je met je zouten en vocht min of meer in balans. Ook bij braken moet je zout- en vochtverlies compenseren door een ORS-oplossing te drinken.
Het gebruik van Loperamide
Begin met 1 of 2 capsules (a 2 mg). Na op z’n vroegst 2 uur kan je weer 1 capsule innemen, maar doe dit alleen als je ook daadwerkelijk weer een keer diarree geproduceerd hebt. De maximale dagdosering is 8 capsules. Gebruik Loperamide met mate. De diarree kan hiermee gemakkelijk omslaan in een verstopping! Het middel is niet geschikt voor kinderen onder de 2 jaar. Kinderen van 2 tot 6 jaar mogen het middel alleen gebruiken onder medisch toezicht.
N.B. als je de “pil” gebruikt en je binnen 4 uur na inname hiervan diarree krijgt of braakt, is deze niet meer veilig. Als de klachten aanhouden, moet je gewoon doorgaan met de strip, maar de beschermende werking is niet meer verzekerd. Gebruik aanvullende anti-conceptie gedurende de rest van de strip.
Persoonlijk advies voor Namibië
Het is zeker aan te bevelen om ORS mee te nemen, tijdens een survivaltocht in de Namib Desert is een aantal mensen om me heen met diarreeklachten geweest die de volgende dag ook verschijnselen van uitdroging en “flauwheid” vertoonden. Persoonlijk heb ik toen geen last van diarree gehad, maar ik heb dan ook de bovenstaande voorschriften ter hand genomen. Daarbij dient opgemerkt te worden dat wij tijdens onze wandeling door de woestijn steeds voor het eten onze handen gedesinfecteerd hebben.
Wat betreft het eten van ijs en lekkernijen op straat (Windhoek) kan ik melden dat je daar normaliter geen nadelige gevolgen van zal ondervinden. Zelf ben ik wel een keer goed ziek geworden door het eten van schelpdieren aan de kust. Daar ben ik 5 dagen goed ziek van geweest en ik was blij dat ik ORS bij me had.
Conditie
Een goede conditie is niet vereist zolang je niet gaat wandelen in de Namib Desert. De meeste afstanden leg je per auto af, waarbij je dus geen last van de hitte zult hebben. Besluit je daarentegen te gaan wandelen in de woestijn dan zijn de voorwaarden heel anders. In mijn geval heb ik per dag soms meer dan 25 km in de verzengende hitte gewandeld. Een gemiddelde conditie volstaat dan alleen als je lichaam bestand is tegen extreme hitte. Ik raad mensen die willen gaan wandelen dan ook aan om gedurende een maand te voren regelmatig te wandelen. Gebruik daarbij de wandelschoenen die je ook in Namibië aan doet. Dit kan voorkomen dat je last krijgt van (pijnlijke) blaren.
De Zon
Ook al ga je in het regenseizoen naar Namibië, de zon zal er altijd zijn. Zelfs in de kustgebieden als Swakopmund en Walvis Bay waar veel mist hangt, is de zon erg fel.
Gebruik een zonnebrandcreme met een factor van minimaal 20. Als je ’s ochtends opstaat kun je je het beste meteen insmeren ook al voelt de zon niet heet aan. Daarnaast is een pet of hoed aan te bevelen (neem deze mee of koop een pet of hoed na aankomst in Windhoek), want een zonnesteek heb je zo te pakken.
Naast verbranding van de huid ligt ook het risico van uitdroging op de loer. Ook al staat het je tegen, drink ’s ochtends 2 liter water en zorg ervoor dat je de hele dag blijft drinken (6 liter per dag). De eerste verschijnselen van uitdroging kenmerken zich door het feit dat je minder urine produceert dan normaal. Op het moment dat je echt dorst krijgt is het veelal te laat. Mocht je onverhoopt toch last van de hitte krijgen (zwak gevoel in de ledematen en extreme dorst), ga dan in de schaduw zitten en beweeg je hoed of pet heen en weer voor je gezicht. Maak een doek of kledingstuk nat en wrijf hiermee over je voorhoofd. Besprenkel je lichaam niet helemaal met water, want de poriën van je huid kunnen hun zweet dan niet kwijt.
Blijf rustig in de schaduw zitten en wacht tot je weer kracht genoeg hebt om verder te gaan. Denk erom dat alcoholgebruik dehydraterend werkt. Mocht je toch te veel alcohol genuttigd hebben, drink dan voor het slapen gaan zoveel mogelijk water als je kan. Ook ’s ochtends moet je dan proberen om zoveel mogelijk water binnen te krijgen.
Let op! De zon aan de kust is verraderlijk sterk. Door de laaghangende mist en de wind voel je niet hoe snel je huid verbrandt; ik spreek uit ervaring. Smeer je daar dus ook altijd in.